Етиопија, сиромашна земја со ниска стапка на невработеност и богата природна убавина, го привлекува вниманието на вистинските туристички авантуристи.
Во Африканскиот рог, на исток од Црниот континент, се наоѓа Етиопија. Зафаќа околу 1,1 милион квадратни километри, од кои половина е окупирана од Етиопската висорамнина. Таа е дом на околу осумдесет различни етнички групи, кои се исклучително горди на својата независност бидејќи, за разлика од другите африкански нации, никогаш не биле колонизирани, освен пет години италијанска полувладеење од 1936 до 1941 година.
Етиопија нема излез на море и се граничи со Еритреја, Западен и Јужен Судан, Кенија, Сомалија и Џибути. Иако се сиромашни, Етиопјаните имаат исклучително ниска стапка на невработеност (5 проценти), а најсилниот економски сектор е земјоделството, кое вработува дури 80 проценти од населението од 73 милиони.
Главен град на Етиопија е Адис Абеба (исто така седиште на Африканската унија), која се наоѓа во подножјето на планината Ентото на надморска височина од 2.400 метри. Најпопуларниот симбол на градот е споменикот Екатит 12 на Плоштадот на мачениците – дело на хрватскиот скулптор Антун Аугустинчиќ и неговите соработници. Туристите сакаат да го посетат и последното почивалиште на Хаиле Селасие – катедралата Света Троица, Етнографскиот музеј, но и пазарот Меркато – еден од најголемите во Источна Африка. Тука можете да купувате и по разумни цени, особено ако сте заинтересирани за дрвени и кожни ракотворби, теписи, африкански зачини, кафе…
Во источна Етиопија се наоѓа Харар Југол, средновековен муслимански град кој е заштитен како светско наследство на УНЕСКО. Харар е уникатен по својата архитектура и култура, а градот е опкружен со моќни, историски ѕидини. Внатре во ѕидините, кои го направиле Харар тврдина, ќе најдете лавиринт од тесни улички, со 82 порти и стотици шарени куќи со дрвени балкони. Некогаш раскрсница на трговијата и културата, градот бил дом и на францускиот поет Артур Рембо, чија куќа денес служи како архитектонски бисер и потсетник на неговата богата историја.
Секоја вечер, глутници диви шарени хиени доаѓаат до градските ѕидини, па дури и внатре во нив, во потрага по храна. Оваа интеракција не е конфликт, туку вековна традиција: „Мажите хиени“ рачно ги хранат дивите животни, честопати ставајќи месо директно во нивните усти. Овој обичај започнал како начин да се држат хиените подалеку од добитокот, но еволуирал во фасцинантен ритуал што го симболизира мирниот соживот на луѓето и природата, претворајќи ги хиените во еден вид „градски чистач“ кој чисти органски отпад ноќе.
Во Етиопија, особено во источните региони околу Харар, ќе се сретнете со вообичаената практика на џвакање на листовите од растението кат (исто така познато како чат). Ова растение содржи благ стимуланс, катинон, и се консумира со џвакање на свежите листови и гранчиња. Иако е класифицирано како дрога во многу делови од светот, во Етиопија катот е длабоко вкоренет во културата, честопати служејќи како социјална валута и ритуал. Луѓето го џвакаат за време на долги патувања, деловни преговори или едноставно при дружење, верувајќи дека ја подобрува концентрацијата и предизвикува блага еуфорија. Оваа практика е особено видлива на пазарите и кај возачите на камиони и е важен, иако контроверзен, дел од секојдневниот живот и економијата.
Иако Харар припаѓа на традицијата на народот Харари, важно е да се напомене дека Етиопија е ризница на нематеријално наследство. На пример, недалеку од тука, народот Оромо го зачувува системот Гада, древен демократски социо-политички систем кој е исто така наведен како светско наследство на УНЕСКО. Гада служи како пример за унитарна влада која ја пренесува моќта од една возрасна класа на друга на секои осум години, со што се истакнува богатството на етиопските традиции надвор од градските ѕидини.
Етиопската кујна е исклучително популарна низ целиот свет и главно се базира на добро зачинети јадења од месо и зеленчук. Ват е етиопска верзија на зачинето кари, а често се јаде и кифто (вид зачинета говедска чорба), сервирана со инџера (етиопски сунѓерест леб што личи на тортиљи). Теџ (етиопско медено вино) и кафе направено од локално одгледувани гравчиња се исто така популарни во земјата.
Во Етиопија, времето не е само единица за мерење – тоа е дел од културниот идентитет. Земјата го користи календарот Ге’ез, што создава фасцинантна временска дисонанца: Етиопија е седум години и осум месеци зад Грегоријанскиот календар, па во времето на пишување на оваа статија, ги доживува годините 2017 или 2018.
Нивниот календар се базира на антички пресметки, а годината има 13 месеци. Дванаесет месеци траат 30 дена, додека преостанатиот, тринаесеттиот месец, има пет или шест дена (во зависност од тоа дали е престапна година).
Еден од највпечатливите примери за оваа културна разлика е начинот на кој го пресметуваат времето од денот: нивниот ден започнува во зори, или во 6 часот наутро по наше меѓународно време. Затоа, часовниците работат во два циклуса од 1 до 12 часот. Кога некој Етиопјанец ве поканува на „состанок во 10 часот наутро“, тоа значи 16 часот попладне во европска смисла. Оваа разлика бара постојана ментална конверзија, а дополнителна љубопитност будат ѕидните часовници чии стрелки се движат во спротивна насока од она на што сме навикнати. Сето ова не е само чудност, туку е длабоко вкоренето во религиозната традиција и древната култура.
Во Лувр се наоѓа Мона Лиза, а во Националниот музеј на Етиопија – кој се наоѓа во Адис Абеба – Луси. Тоа е веројатно најпознатиот фосил на хоминид во светот, стар 3,2 милиони години. Тоа е вистинското место за истражување на богатата археолошка и културна историја на Етиопија. Љубителите на историјата можат да се упатат и кон Аксум, на самиот север од земјата, кој некогаш бил главен град на Етиопија.
Етиопската кујна е симфонија од зачини, но кафето не е само пијалок – тоа е културна валута и социјално лепило, бидејќи Етиопија е родно место на кафето. Според легендата, токму тука се случило неговото откривање, кога овчар по име Калди забележал дека неговите кози стануваат необично живи откако ги јаделе плодовите на одредено дрво.
Во Етиопија, пиењето кафе е подигнато на ниво на церемонија, која мештаните ја нарекуваат „ебената буна“. Тоа е најважниот општествен настан во денот, а во традиционалните домаќинства се повторува до три пати на ден. Тоа е ритуал што трае два до три часа и е симбол на гостопримство, пријателство и почит. Одбивањето на покана за церемонијата се смета за грубо.
Церемонијата обично ја води млада жена, облечена во традиционален бел памучен фустан. Целиот ритуал се одвива во фази:
Церемонијата на кафе започнува со печење на сурови зрна кафе на долга тава (менкешкеш) на оган на јаглен. Кога зрната ќе станат црни и сјајни, домаќинката ги носи меѓу гостите за да можат да го вдишат богатиот мирис на свежо печено кафе, кое се меша со мирисот на темјан и смирна што се горат за прочистување на воздухот.
Печените зрна потоа се мелат со толчник (мукечта) во аван, а меленото кафе се вари во керамички сад со кружно дно и тесен врат наречен џебена.
Пиење во три рунди – кафето полека и континуирано се истура од висина од околу триесет сантиметри во мали чаши (цини) без рачки. Првата чаша, аболот, е најсилна и најважна. Потоа следува втората, тоната, а потоа третата чаша, наречена барака (што значи „благослов“). Консумирањето на сите три чаши е обичај што симболизира духовна трансформација и се верува дека носи благослови.
Пуканките или лебот традиционално се јадат со кафе. Иако најчесто се пие со шеќер, во некои рурални средини се додава и сол, што е остаток од традицијата од времето кога шеќерот бил редок и скап.
Една од најголемите атракции на Етиопија се водопадите Тис Исат, што на амхарски значи чадечка вода. Грандиозните водопади паѓаат од висина од 45 метри и се наоѓаат на реката Синиот Нил – 30 километри низводно од етиопскиот град Бахир Дар.
Етиопија се гордее со десетина прекрасни национални паркови. Ако сакате да ја истражите етиопската дивина, упатете се кон Националниот парк Аваш, кој се наоѓа 225 километри источно од главниот град, во покраината Афар. Тука ќе најдете некои интересни ендемски растенија и автохтони животински видови како што се антилопата дик-дик, импалата и голем број егзотични птици. Националните паркови Омо, Маго, Нешисар и Јангуди се исто така на располагање.
Љубителите на адреналин ќе се снајдат во Етиопија. Обидете се со рафтинг по познатата река Омо, која тече низ североисточниот дел од земјата. Доколку имате склоности кон планинарење, осмелете се да го освоите највисокиот врв во Етиопија – Рас Дашан (4550 м).
Етиопија е една од ретките африкански земји што може да се пофали со извонредна колекција на замоци и палати. Кралскиот замок Фасил Геби, замокот Фасилидес и замокот Ментејаб се само неколку од многуте што можат да се најдат во градот Гондар. Поранешната престолнина на етиопските владетели се наоѓа на северозападниот дел од земјата во историскиот регион Беџамдер.
Лалибела во Етиопија често се нарекува „Осмо светско чудо“ поради своите единаесет монолитни цркви издлабени директно од вулканска карпа. Тие биле изградени кон крајот на 12-ти и почетокот на 13-ти век по наредба на кралот Гебре Мескел Лалибела од династијата Загај.
Овој историски феномен лежи во фактот дека црквите не биле изградени на традиционален начин, туку биле издлабени од горе надолу од цврста карпа, неверојатен подвиг на инженерството и архитектурата. Комплексот бил замислен како „Нов Ерусалим“ откако муслиманското освојување ги направило христијанските поклоненија во Светата земја невозможни. Црквите се поврзани со мрежа од ровови и тунели, а најпознатата од нив, црквата Бет Гиоргис (Свети Ѓорѓи), има совршена крстовидна форма. Лалибела е сè уште активен духовен центар и важно место за поклонение за членовите на Етиопската православна црква Тевахедо и е наведена како светско наследство на УНЕСКО.
Етиопија е дом на можеби најспектакуларната, но сепак најнегостољубивата точка на Земјата – Ерта Але, активен вулкан сместен во екстремно жешката и негостољубива депресија Афар, во близина на границата со Еритреја.
Ерта Але, што значи „планина што чади“ на јазикот Афар, се издига 613 метри од регион под нивото на морето. Неговата најголема атракција, а она што ја прави единствена во светот, е трајното езеро од лава во кратерот на неговиот врв. Овој базен од топла, течна магма е едно од само шесте такви езера на планетата и се смета за најдолговечно, бидејќи е активен од 1906 година.
Локалното племе Афари, познато по своите силни традиции, ја нарекува јужната пукнатина на вулканот „влез во пеколот“. Ноќе, кога температурата паѓа (која во текот на денот се искачува на над 47 °C), посетителите можат да гледаат хипнотички спектакл од струи на магматска конвекција: тенката црна кора постојано пука, а црвени, блескави вени од течна лава избувнуваат на површината, создавајќи светлечки спектакл. Иако вулканот е активен (ерупции се регистрирани, како оние во 2005 и 2017 година), тој привлекува авантуристи кои се желни да истражат буквално во огненото срце на планетата.
wish.hr
