Значаен дел од културната привлечност на Туркије лежи во трагите на бројните цивилизации кои владееле на Анадолскиот Полуостров низ историјата. Меѓу овие цивилизации се издвојуваат моќните и влијателни Хетити, кои го формираа првото царство на овие простори. Со наследство кое го опфаќа најстариот познат мировен договор и првата позната љубовна песна, Хетитите се сметаат за еден од столбовите на светската историја. Нивното импозантно царство се протегало низ денешна Анадолија, а најимпресивните хетитски урнатини се наоѓаат во границите на Чорум, област во турскиот регион на централна Анадолија.
Хетитската патека, помалку позната планинарска рута во Туркије, нуди единствена можност да се истражат историските населби на хетитската цивилизација и да се открие богатото културно наследство што го имаат оставено зад себе. За време на своето 450-годишно владеење, ова моќно царство даде непроценлив придонес во историјата и културата на човештвото.
– Наследството од бронзеното време на Хетитите: Алаџахојук –
Хетитската патека, долга 385 километри, опфаќа 17 планинарски патеки распоредени во должина од приближно 236 километри, како и шест алтернативни рути како патеки за планински велосипедизам. Најзначајните локалитети на оваа рута се Хатуша, престолнината на Хетитите; Алаџахојук, најголемиот град на царството; и Шапинува, првиот воен и административен центар на Анадолија. Рутите Богазкале – Хатуша – Шапинува, Алаџахојук – Алаџа – Шапинува и Богазкале – Алаџахојук се срцето на оваа фасцинантна патека. По должината на целата патека може да најдете различни опции за сместување, добро опремени хотели, бунгалови, хостели и кампови во Алаџахојук, Богазкале и Инџесу. Патеката нуди многу можности за набљудување на дивите животни и истражување на историските артефакти, како и разни трекинг тури низ кањонот. Секако, не смееме да ги заборавиме ниту специјалитетите на кујната на Чорум кои ќе го комплетираат вашето искуство.
Почетокот на Хетитската патека е во Алаџахојук, еден од трите главни хетитски градови во Чорум. Како едно од првите национални археолошки наоѓалишта во Туркије и неодминливо место за сите љубители на археологијата од бронзениот период, ова подрачје е населено повеќе од 6.000 години. Богатствата на Алаџахојук датираат од периодот на Хетитите и Хатитите и се смета дека ја дале основата за хетитската култура.
Хетитската населба Алаџахојук е позната по своите импресивни одбранбени системи и монументални порти, изградени за да се спречат инвазии. Портата на сфингата, една од двете главни влезни порти во градот, се издвојува по своите кули, камени блокови и релјефи на надворешниот ѕид. Оваа порта всушност го означува влезот во храмот. Храмот-палата, со складишни простории достојни за внимание, и кралските гробници, познати по богатите гробни прилози, се едни од најзначајните наоди во Алаџахојук.
Во музејот Алаџахојук изложени се артефакти откриени на овој локалитет, кои датираат од халколитскиот, старобронзениот, хетитскиот и фригискиот период. Топло се препорачува посета на Музејот на анадолските цивилизации во Анкара, особено ако сакате да дознаете повеќе за Алаџахојук. Во овој музеј се чуваат некои од најзначајните откритија од локалитетот, вклучувајќи ги оригиналните украси на Портата на сфингата и бронзените сончеви дискови, симболи на хетитската цивилизација и уметност. Исто така, меѓу експонатите се и бронзената статуа на елен обложена со сребро, како гробен предмет од кралските гробници, и сребрена инкрустирана бронзена фигурина од бик од периодот на Хатитите.
– Древната престолнина на Хетитите: Хатуша –
Следната станица на Хетитската патека е Хатуша, која се наоѓа во округот Богазкале. Позната како „Град на илјада богови“ што се наоѓале на многу од 30.000 глинени плочи пронајдени на овој локалитет, Хатуша била престолнина на хетитската цивилизација цели 450 години. Овој извонреден локалитет се наоѓа на листата на светско наследство на УНЕСКО и на Регистарот на светското сеќавање на УНЕСКО. Меѓу глинените плочи е и познатиот Кадешки мировен договор, првиот запишан мировен договор, а плочите денес се чуваат во Археолошкиот музеј во Истанбул – Музејот на древна ориентална уметност.
Хатуша, која од далеку изгледа како огромна камена загатка во зеленилото, несомнено е извонреден музеј на отворено кој ги претставува остатоците од храмовите, монументалните порти, кралските градби и градските ѕидини. Една од најважните градби е Големиот храм, посветен на богот на бурата Тешуб и божицата на Сонцето Арина. Величествените монументални порти, како што се Портата на сфингата и Портата на кралот, на влезот во градот, се исто така меѓу најимпресивните артефакти меѓу бројните урнатини.
Во близина на главниот археолошки локалитет Хатуша се наоѓа импресивната Порта на лавот, која сведочи за напредната обработка на каменот на хетитската цивилизација. Друга значајна градба во близина е храмот на отворено Јазиликаја, познат по своите извонредни примери на хетитската уметност. Подрачјето со прекрасни примери на хетитската уметност на обработка на камен вреди да се посети. Исто така, вреди да се напомене дека артефактите и остатоците ископани од древниот град Хатуша се изложени во Музејот на анадолски цивилизации во Анкара и Музејот Богазкој.
– Шапинува – верското седиште на Хетитите
Последната станица на Хетитската патека е Шапинува. Сместен во денешниот округ Ортакој, градот бил важен воен и религиозен центар за време на хетитската ера поради неговата политичка и географска положба. Шапинува е сеопфатен град во кој се наоѓаат два храма изградени одделно во чест на двата богови на бурата, како и важни институции како што се Палатата на кралицата и Воениот штаб. Покрај тоа, во градот се пронајдени речиси 4.000 плочки со хетитско клинесто писмо. Овие плочки, важни документи за хетитската цивилизација, сега се дел од колекцијата на Археолошкиот музеј Чорум. Додека пешачите по Патеката на Хетитите, задолжително посетете ја долината на потокот Алаџа и кањонот Инџесу во близина на Шапинува. Почнувајќи од гробницата во карпата Гердек кај селото Гевен, оваа прекрасна долина се протега до селото Џемилбеј. Рафтингот е исто така популарна активност во овој кањон кој дава дополнителна авантура и убавина на оваа веќе богата и фасцинантна приказна за Хетитите.
извор: Анадолија.
фото: Анадолија.
